उपुन्ङिना मुन्डुम
उटुम्ङि माङ्हाङ्ङा टाङ्साङ् लोक् नारा चोगुए, ना नारा सुमुन्डेलेक्, वाहिलेङ् हिट्नुङ् पाक्चा मुक्नेट्निना डाना॥ चुवाङा सोब्बेलेङ् इप्टुएसुना हिट्नुङ् माङ्डुम्बारिक् डुम् डाना॥ हिट्नुङ् चुवा उठुङ्ङि माङ्हाङ् ओसोक्मा रिसायाक्टाना॥ हिट्नुङ् माङ्हाङ्ङा पिगे, “वाहाङ् लिसा, वाहाङ् लिसे॥ माङ्हाङ्ङा वाहाङ् पुयुनाङ् हिट्ना आड्डिक् ओचेट्नुना डाना॥ हिट्नुङ् माङ्हाङ्ङा डुम् लोक् वाहाङ् साम्डुचे॥ हिट्नुङ् माङ्हाङ्ङा वाहाङ् लोङ्सा लेम्बा हिट्नुङ् डुम् लोङ्सा ‘युसा’ निङ् खेङ्सुबिडुचे॥ हिट्नुङ् नाम्कुडे भ्यानिक् लिसे॥ पाइलेना लेम्बा॥ हिट्नुङ् माङ्हाङ्ङा आग्याँ चोगुए, चुवा माझै ठिक् छेट्रा उलियाक् हिट्ना छेट्राङा लाम्डुङिना चुवा लोक् नाराङिना चुवा ओसाम्डुचियाक्॥ हिट्नुङ् माङ्हाङ्ङा हिट्ना चोगुङ् उठुङिना लोक् उछिक्ङिना चुवा साम्डुए॥ माङ्हाङ्ङा हिट्ना ओहोप् लोङ्सा टाङ्साङ् लोडुए हिट्नुङ् नाम् कुडे भ्यानिक् लिसे नाम्बाक् दोस्रो लेम्बा लिसे॥ माङ्हाङ्ङा माट्टुए, ओहोप् उछिक्ङि लिसाना चुवा ठिएठोङ्ङि जोम् उछुम्याक् हिट्नुङ् चोबाना स्वाँरा उठेट्याक् हिट्नुङ् हिट्डेडोक् लिसे॥ हिट्नुङ् माङ्हाङ्ङा चोबाना स्वाँरा लोङ्सा “नारा” लोडुए, हिट्नुङ् छुमाना चुवा लोङ्सा “सामुन्रा” पिक्सा निङ् खेङ्सुबिडुचे॥ माङ्हाङ्ङा ना निसुङ् ओचाप् टाए॥
टाबो माङ्हाङ्ङा माट्टुए, “स्वाँराङा पारिक् पारिक्गा सिङ्उभुङ्माचि, चासोङ् हिट्नुङ् टुल्फुल् उलिगा सिङ्उभुङ्माचि उलियाक्॥ हिट्नुङ् हिड्डेडोक् लिसे॥ नाड्डेउङ् स्वाँराङा सोब्बे पारिक्ङागा सिङ्उभुङ्माचि कोबुचे, हिट्नुङ् ना निसुङ् माङ्हाङ्ङाना ओचाप् टाए॥ नाम् कुडे हिट्नुङ् भ्यानिक् लिसे-सुम्बोक् लेम्बा॥ हिट्नुङ् माङ्हाङ्ङा माट्टुए, टाङ्साङ्ङि नाम्, लालिप्माङ् हिट्नुङ् चोक्चिङ्गेट्चि युसा लोक् लेम्बा साम्मा लोङ्सा आठेट्याक्॥ नागाँ लेन्सेन्, बारखा, चाडाबाडाङाना बेला लिना रिङ्ङाना टोॽवा ओचोगुवाक्॥ नाराङि वाहाङ् चोक्मा लोङ्सा नागाँ लालिप्माङ्, नाम् चोक्चिङ्गेट्चि उलियाक्॥ हिट्नुङ् हिट्डेडोक् लिसे॥ माङ्हाङ्ङा लेम्बा वाहाङ् चोक्मा लोङ्सा हिट्नुङ् युसा वाहाङ् चोक्मा इप्पोक् ठेठेगा नाम् लोक् लालिप्माङ् चोगुचे॥ हिट्नुङ् चोक्चिङ्गेट्चि चा चोगुचे॥ माङ्हाङ्ङा नाराङि लेम्बा लोक् युसा वाहाङ् चोक्मा लोङ्सा हिट्नुङ् लेम्बा लोक् युसा साम्मा लोङ्सा टाङ्साङ्ङि खेङ्सुचे॥ माङ्हाङ्ङा ना निसुङ् आड्डिक् ओचाप् टाए॥ नाम् कुडे हिट्नुङ् भ्यानिक् लिसे-लेम्बोक् लेम्बा॥ हिट्नुङ् माङ्हाङ् पिगे, चुवाङि उलिगा ङासाचि हिट्नुङ् आरु पारिक् पारिक्ङागा जोम् जिवाट्चि उलियाक् हिट्नुङ् नुवाचि टो टाङ्साङ्ङि ओपेयाक्॥ सामुन्राङि उलिगा ठेठेगा जानावारचि, ङासाचि, हिट्नुङ् पारिक् पारिक्ङागा जिवाट्चि माङ्हाङ्ङा चोगुचे॥ ना निसुङ् माङ्हाङ्ङाना ओचाप् टाए॥ हिट्नुङ् माङ्हाङ्ङा जोम् लिसा, सामुन्राटेप् लिसानि पिक्सा ख्वाप्पा आसिक् पिडुचे॥ नुवाचि चा नाराटेप् पोसा खाडानि पिक्सा लोडुचे॥ नाम् कुडे हिट्नुङ् भ्यानिक् लिसे-लेम्बोक् लेन्॥ हिट्नुङ् माङ्हाङ् पिगे, “ना नाराङि पारिक् पारिक्गा ठेगा खाट्टिउगा पाङ्ठाङ्ङि उलिगा, जाङ्गालाङि उलिगा हिट्नुङ् सोट्सा ओलाम्टिगा जिवाट्टि उलि पिक्सा माट्टुए॥ हिट्नुङ् हिट्डेडोक् लिसे॥
माङ्हाङ्ङा नाड्डेगा सोब्बे जिवाट्चि चोगुचे॥ ना निसुङ् माङ्हाङ्ङाना ओचाप् टाए॥ माङ्हाङ्ङा माट्टुए, “हाट्ले याप्मि आनि गाड्डेडोक् निङ्ना चोगुम्॥ नागाँ चुवाङिगा ङासाचि, नुवाचि, सोब्बे पारिक्ङागाँ पाङ्ठाङ्ङि ओम्डुम्चिम्गा हिट्नुङ् जाङ्गाला कोकालाङि उलिगा जिवाट्चि आधिन् ओचोगुच्याक्॥ हिट्नुङ् माङ्हाङ्ङा याप्मि उन् गाङ्डेडोक् निङ्ना येम्बेछा लोक् मेन्झेमा चोगुचे॥ माङ्हाङ्ङा हिट्नागाचि आसिक् पिडुचिउङ् लोडुचे, “खान्चि छालेट् जोम् उलियाक्, खान्चि छालेट्चिङा नाराडोक् उपुप्टुव्क् हिट्नुङ् हिट्नागा आधिन् ओचोगुचियाक्॥ नागाँ सोब्बे ङासाचि, नुवाचि सोब्बे जिवाट्चि कामुक्ङि पिनाँ॥ आङा खान्चि लोङ्सा सोब्बे पारिक्ङागा चालिक् पुलिक् हिट्नुङ् टुल्फुल्चि चामा लोङ्सा पिनाइनाचेए॥ ख्वाप्पा उहिङ्ग्वाट् जिवाट्चि लोङ्सा चामाना आहारा, घाँसापाटा पिडुङ्चिङ्चिङ्॥ हिट्नुङ् हिट्डेडोक् लिसे॥ माङ्हाङ्ङा चोगुचिगा सोब्बे चिजाबिजाचि पुयुचे हिट्नुङ् आड्डिक् ओचाप् टाए॥ नाम् कुडे हिट्नुङ् भ्यानिक् लिसे-ङा लेन्॥ नाड्डेउङ् माङ्हाङ्ङा टाङ्साङ्, नारा हिट्नुङ् नाहि उलिसागा ख्वाप्पा चिजाबिजाचि चोग्माहिडुए॥ माङ्हाङ्ङा ङा लेम्बा चोक्मागा चिजाबिजचि सोब्बे चोग्मा हिडुए हिट्नुङ् सि लेम्बा माङ्हाङ्ङा पाक्चा टोॽवा मिचोक्ङे युङे॥ हिट्नुङ् माङ्हाङ्ङा सि लेम्बा आसिक् पिडुए॥ हिट्ना ना लेम्बाम्बाक् आरु लेम्बा नुङ्ना आप्पे पाराना युङ्माना लेम्बानुङ् लोडुए॥ पोङ्भोने ना लेम्बाम्बाक् माङ्हाङ्ङा चोक्माना टोॽवा चोक्मा हिडुउङ् पक्चा मिचोक्ङे युङे॥
नाड्डे पारिक् माङ्हाङ्ङा टाङ्सा हिट्नुङ् नारा चोगु॥ माङ्हाङ् डाङ्बाङा टाङ्साङ् लोक् नारा चोगुना बेला, नाराङि खोनाइ चा सिङ्उभुङ्मा, घाँसापाटा वानेट्निना, वेट् चा टानिगेट्निना डाना॥ हिट्नुङ् स्वाँराङि ठिबाङ् चा टोॽवा काचोक्बा वानेट्निना डाना॥ टरो स्वाँरा उछिक्लाम्मा चुवा पुन्डाउङ् ख्वाप्पा स्वाँरा वेहेक्टुना डाना॥
माङ्हाङ् याप्मि चोगुना
टाबो माङ्हाङ् डाङ्बाङा स्वाँरालाम्मा खाम् कोबुए हिट्नुङ् हिट्नालाम्मा याप्मि चोगुए हिट्नुङ् उनाभुक्ङि ओसोक्मा मुट्टुबिडुङ् हिट्ना याप्मि उहिङ्ग्वाट् लिसे॥ माङ्हाङ्ङा नाम् होन्नालेङ् आदन लोडुम्ना ठिक् बाँकेचा चोगुए हिट्ना बाँकेचाङिडोक् याप्मि युङ्सुए॥ माङ्हाङ् डाङ्बाङा हिट्नि पारिक् पारिक्ङागा सिङ्उभुङ्माचि हिट्नुङ् चामा नुगा टुल्फुल् ओकेङुगा सिङ्उभुङ्माचि लेट्टुचे॥ हिट्नुङ् हिट्ना बाँकेचाङाना माझाङि लाट्निना चोला टुगुम्ना हिट्नुङ् ओचाफेन्ना लोक् ओचेट्नुना ठोना आपिना ठिक् सिङ् उभुङ्मा चा लेट्टुए॥ ठिक् होङ् आदान बाँकेचा लिसा बागाँ लिसा खाडाना॥ ना होङ्ङाडोक् बाँकेचा वेहेक्टुना हिट्नुङ् ना टेम्बोक् गोडा होङ् लिसाउङ् हिट्नालाम् बागाँ लिसा खाडाना डाना॥
पाइलाना होङ्ङाना उनिङ्म्बाक् पिसोन ओलोडुए, ना हाबिला देसङाना याम्बा नायाम्बा लिसाउङ् बागाँ लिसाना॥ हिट्ना देसाङि ओचेट्नुना साम्याङ् टोग्ना हिट्नुङ् मुमुग् मुमुग् नाम्ना क्या लोक् ओचेट्नुनागा छेलुङ्मेट् लुङ्ग्वा टोग्ना॥
दोस्रोम्बाक् गिहोन ओलोडुना, ना होङ् कुस देसाङाना याम्बा नायाम्बालाम्मा बागाँ लिसा खाडाना॥ तेस्रो होङ्म्बाक् टाइगिर्सा, ना होङ् आस्सुर देसाङाना नाम् होन्नालेङ् बागाँ लिना॥ हिट्नुङ् चौंथो होङ्म्बाक् युफेर्टिस् ओलोडुए॥ हिट्नुङ् माङ्हाङ्ङा आदानङाना बाँकेचाङि टोॽवा लासि चोक्ङा हिट्नुङ् बाँकेचा पुमा लोङ्सा हिट्ना याप्मि युङ्सुए॥ माङ्हाङ्ङा हिट्ना याप्मि लोडुए, “खान्ङा ना बाँकेचाङि केङागा सोब्बे पारिक्ङागा टुल्फुल् चामा आहिडुटु॥ टरो ओचेट्नुना लोक् ओचाफेन्ना ठोना टोगुम्ना टुल्फुलम्बाक् चोन्, ना आचोए भोने खान् हिट्नाबेलाडोक् आसियुक्॥” माङ्हाङ् डाङ्बा उनिङ्ग्वाङि मिट्टे, हाट्ले याप्मि ओएकेले युङ्मा ओचेट्नुना लिनिना॥ ना लोङ्सा खान्डुना ठिबाङ् घुवार काफाबा चोगुङ्बिडुङ्टुङ्॥ हिट्नुङ् माङ्हाङ्ङा ठिक् मुकटाम्बे खाम् कोबुङ् सोब्बे पारिक्ङागा जिवाट्चि हिट्नुङ् नुवाचि चोगुचे॥ हिट्नुङ् याप्मिङा हिट्नागाँलोङ्सा पाक् पाक् निङ् खेङ्सुबिडुचिचिगा रैछोनुङ् हिट्नागा याप्मिसोरि माङ्हाङ्ङा आप्टुचे॥ हिट्नुङ् याप्मिङा सोब्बेङागा निङ् युङ्सुबिडुचे॥
माङ्हाङ्ङा मेन्झेमा चोगुना
हिट्डेपारिक् याप्मिङा सोब्बे नुवाचिगा हिट्नुङ् जिवाट्चिगा निङ् खेङ्सुबिडुचे टरो उन्लोङ्सा खान्डुना हिट्नुङ् घुवार काफाबा ठिक् टाक् चा टुबुव्ट्टुन्॥ हिट्डेलिसाउङ् माङ्हाङ्ङा हिट्ना याप्मि आड्डिक् टुक्लोक् उमिक् युलोक् इम्मेट्टुए, हिट्ना इम्सानाबोलाडोक् माङ्हाङ्ङा याप्मिङाना उपिम् होट्टुङ् हिट्नि साङा इप्टुए॥ हिट्ना उपिम्लाम्मा माङ्हाङ्ङा मेन्झेमा चोगुए हिट्नुङ् हिट्ना याप्मिसोरि आप्टुए॥टाबो ना याप्मिङा निसुङ् माट्टुए, “नाउम्बाक् आङा गाड्डेडोक् निङना, आसारुॽवाङाना आसारुॽवा हिट्नुङ् आसाङाना आसा, ना मेन्झेमा डोक् पोङ्भोने ना येम्बेछालाम्मा चोक्बालाक् मेन्झेमा लिसे॥” नाड्डेपाराउङ् याप्मिङा ओपाबा मामा नाडुचिउङ् ओटालिमाङ्लोक् टोङ्युङ् हिट्नागाचि ठिए येम् लिचिचि॥हिट्ना याप्मि लोक् ओमेन्झेमा एकिलिपोट् डागाचि उन्चिङि मोम्मासिमा भोने वानेट्निना॥पोढाँ चोगानुम्
